İdari İşlemin Unsurları Nelerdir?
İdari işlemler, devletin kamu gücüne dayalı olarak gerçekleştirdiği, tek taraflı irade açıklamalarıdır. Bu işlemler, kamu hizmetlerinin etkin bir şekilde yürütülmesini sağlamak amacıyla alınır ve bireylerin hukuki durumlarını doğrudan etkiler. Ancak, bir idari işlemin geçerli olabilmesi için belirli unsurları taşıması gerekir. Bu unsurlar, idari işlemin hukuka uygunluğunu denetlemek ve keyfiliği önlemek adına büyük önem taşır.
1. Yetki Unsuru
Yetki, idari işlemi gerçekleştiren makamın, Anayasa ve kanunlarla kendisine tanınmış olan karar alma gücünü ifade eder. Bir idari makam, yalnızca yasal dayanağı olan konularda işlem yapabilir. Yetki aşımı veya yetkisizlik durumları, işlemin hukuka aykırı olmasına neden olur. [1]
2. Şekil (Usul) Unsuru
Şekil, idari işlemin belirli bir biçimsel kurala uygun olarak yapılmasını ifade eder. Bu kurallar, işlemin hukuki güvenliğini sağlamak ve denetlenebilirliğini artırmak amacıyla belirlenmiştir. Şekil eksiklikleri, işlemin iptaline neden olabilir. [2]
3. Sebep Unsuru
Sebep, idareyi bir işlemi yapmaya sevk eden hukuki veya fiili etkendir. İdari işlemler, her zaman hukuka uygun bir sebebe dayanmalıdır. Sebebin geçerli olmaması durumunda, işlem hukuka aykırı olur. [2]
4. Konu Unsuru
Konu, idari işlemin düzenlediği veya etkilediği hukuki durumu ifade eder. İşlemin konusu, hukuka uygun ve mümkün olmalıdır. Konu ile sebep arasında illiyet bağı ve ölçülülük bulunmalıdır. [2]
5. Maksat (Amaç) Unsuru
Maksat, idari işlemin gerçekleştirilmek istenen amacıdır. Bu amaç, kamu yararına uygun olmalı ve kişisel çıkarlar gözetilerek yapılmamalıdır. Aksi takdirde, işlem maksat yönünden hukuka aykırı olur. [2]
Sonuç
İdari işlemlerin hukuka uygunluğu, yukarıda belirtilen beş unsurun bir arada bulunmasına bağlıdır. Bu unsurların eksikliği veya hatalı olması, işlemin iptaline neden olabilir. Hukuk devleti ilkesinin gereği olarak, idarenin eylem ve işlemleri denetlenebilir olmalı ve keyfiliğe yer verilmemelidir. Bu bağlamda, idari işlemlerin unsurlarının doğru bir şekilde uygulanması, kamu hizmetlerinin etkin ve adil bir şekilde sunulmasını sağlar.
—
Sources:
[1]: https://avukatalpereneren.com/2025/09/02/idari-islemlerin-unsurlari-ve-hukuka-aykirilik-halleri/?utm_source=chatgpt.com “İdari İşlemlerin İptalleri – Unsurları ve Hukuka Aykırılık Halleri …”
[2]: https://ferhatkule.av.tr/idari-islemin-hukuka-aykiriligi-kriterleri-yetki-sekil-sebep-konu-ve-amac-unsurlarinin-uygulamadaki-onemi/?utm_source=chatgpt.com “İdari İşlemin Hukuka Aykırılığı Kriterleri: Yetki, Şekil, Sebep, Konu …”